Dzisiaj temat spisu powszechnego powracał do mnie kilkakrotnie. Od posiedzenia zarządu VdG po wieczorny telefon ze wschodniej Polski od człowieka, który mając korzenie niemieckie, czuje się Niemcem. Od dawna wiemy, że poszerza się zjawisko życia Niemców ze Śląska czy Warmii w dużych miastach, jak Warszawa czy Kraków, ale w wielu miejscach żyją także potomkowie Niemców, którzy na Podkarpaciu żyli kilka wieków jako Walddeutsche (leśni Niemcy) czy Taubdeutsche (Głuchoniemcy).
Leży przede mną książka „Niemieckie osadnictwo wiejskie miedzy Prosną, Pilicą a Wisłą…”. Wystarczy te fakty dostrzec, by pojąć, że każdy dzisiejszy Polak pochodzący z tych grup ma korzenie niemieckie, które wzbogacają jego samego, wzbogacały i mogą nadal wzbogacać Polskę. Powojenna wrogość wobec wszystkiego, co niemieckie (nie tylko w Polsce) sprawiła, że wszyscy oni nauczyli się skrzętnie swoje korzenie ukrywać. Często już ich nie znają, a już zupełnie nie wie o nich nikt z zewnątrz.
Ciekawe jaką narodowość w narodowym spisie powszechnym zaznaczyłaby Anna German, gdyby żyła. Kilka dni temu minęła 85. rocznica jej urodzin. W Polsce uchodziła za bardzo polską, w ZSRR za bardzo rosyjską piosenkarkę. Tymczasem była Niemką. Jej życie i los doczekał się wielu opisów i sfilmowania, a ciągle jeszcze wielu umyka fakt, że w jej rodzinie jak w soczewce zarysował się los Niemców w środkowej i wschodniej Europie oraz centralnej Azji. Ze strony i matki, i ojca była Niemką z fryzyjskim kolorytem oraz wyznaniem menonickim jak wielu Russlanddeutsche. Niemcy w ZSRR byli już w końcu lat trzydziestych objęci prześladowaniami, których ofiarą padł jej ojciec (Eugen Hoermann, niemiecki łodzianin/Lodzermensch) rozstrzelany w 1938 roku. W domu mówiła po niemiecku i odebrała głębokie chrześcijańskie wychowanie.
Wielu ludziom potrzebna jest refleksja na temat swoich korzeni, a jak dzisiejsza rozmowa pokazała, jej wyniki są bardzo wzruszające, nie mówiąc już o bogactwie osobowości, jaka się za nią kryje. Osobowości, która zerwany łańcuch pamięci usiłuje na powrót scalić, a tymczasem w NSP podać po raz pierwszy w życiu narodowość niemiecką. Ceńmy sobie nasze jeszcze nie zerwane łańcuchy tożsamości.
Bernard Gaida
