W niedzielę, 7 czerwca 2021, odbyła się na Górze Św. Anny 25 już pielgrzymka mniejszości narodowych i etnicznych. Po spowodowanej pandemią rocznej przerwie na świętej górze Ślązaków znów zgromadzili się pielgrzymi. Tym razem pod hasłem: “Pojednanie, wolność, odnowa w Chrystusie”. Bo też i rok 2021 jest dla mniejszości niemieckiej szczególny.

W tych trzech wezwaniach zawierają się też wspomnienia, które w powitalnej mowie przywołał przewodniczący Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce, Bernard Gaida:

“100 lat temu na Górnym Śląsku pojawiły się siły, które zerwały pokój dopiero co zadeklarowany Traktatem Wersalskim i potwierdzony w plebiscycie wolą większości Ślązaków, by pozostać w granicach ówczesnej, demokratycznej Republiki Weimarskiej. (…) Tragedia przelewu krwi przekształciła się w tragedię wielorakich podziałów: granica rozdarła wielowiekową wspólnotę ziemi, ludzi, tradycji. Podziały od tego czasu stale się mnożyły. Ze świadomością tej tragedii podziału mówił w 1983 roku Jan Paweł II z ołtarza, który stąd widać: „ta ziemia potrzebuje wielorakiego pojednania”. Pojednanie jest więc pierwszym wezwaniem dzisiejszej intencji”.

Wolność – kolejne wezwanie – odnosi się bezpośrednio do 30. rocznicy od momentu podpisania między Polską a Niemcami Traktatu o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy oraz do 30 lat istnienia Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce. “30 lat od podpisania traktatu pomiędzy państwami, które propagandowo usiłowano przedstawiać jako odwiecznych wrogów”, podkreślił Bernard Gaida. Dalej mówił: “Społeczność Niemców ze Śląska, Pomorza, Warmii, Mazur, z Łodzi i z całej Polski, zwana mniejszością niemiecką jest z traktatem związana w sposób szczególny. Nasza społeczność, której istnieniu zaprzeczano po 1945 roku, przesunięciu granic i wypędzeniu większości mieszkańców dawnego niemieckiego wschodu, została w tym traktacie uznana. Mogła więc organizacyjnie zacząć działać”.

Trzecie wezwanie: odnowa, to wezwanie o przezwyciężenie podziałów, ale też pragnienie postawienia na Śląsku wspólnego pomnika pamięci ofiar konfliktu sprzed 100 lat. “I to jest trzecia część naszej dzisiejszej intencji: odrodzenie na tej ziemi, zmiana myślenia, odrzucenie gloryfikacji tego co podzieliło i dzieli a budowanie tego co łączy w szacunku do inności narodowej, językowej, kulturowej, historycznej, która nie jest wrogością” – podkreślił Bernard Gaida.

Temat pojednania był szczególnie obecny w kazaniu biskupa Andrzeja Czai:

Chrystusowe odkupienie uzdalnia nas też to przebaczenia, pojednania i życia w zgodzie. Dlatego nie możemy być obojętni na to wszystko, co ciągle się ujawnia jako wielkie wyzwania społeczne, także w perspektywie historycznej. Mam na myśli przede wszystkim wydarzenia na Górnym Śląsku sprzed 100 lat: plebiscyt, tzw. III Powstanie Śląskie i podział Górnego Śląska. Z myślą o pojednaniu potrzeba nie tylko modlitwy za tych, którzy zginęli po obydwu stronach, potrzeba też wspólnego upamiętnienia tych tragicznych wydarzeń sprzed stu lat. A nade wszystko wzbudzenia większej wrażliwości na przeżywanie prawdy o tamtych wydarzeniach, czego podstawą jest poszanowanie pamięci historycznej, która jest w głowach i w sercach mieszkańców Górnego Śląska, ponieważ jest inna w sercach polskiej większości i niemieckiej mniejszości. I jeszcze inna w sercach autochtonów. Trzeba podjąć te trudne kroki, by się nawzajem nie ranić. By powiedzieć stosowne słowa i wprowadzić w życie odpowiednie czyny ku przebaczeniu i pojednaniu. To niezwykle ważne zadanie, które – jak mówiłem tutaj drugiego maja w bazylice – nie niszczyć tego, co już osiągnęliśmy w stosunkach między Polską i Niemcami; tego naprawdę budującego poziomu pojednania między narodami polskim i niemieckim.

Już po uroczystej mszy głos zabrali goście. Będący z wizytą na Górnym Śląsku ambasador Niemiec, Arndt Freiherr Freytag von Loringhoven: “Kiedy spojrzymy wstecz, dobre sąsiedztwo jest niczym innym jak czymś oczywistym. 100 lat temu wojska niemieckie i polskie walczyły wokół Górnego Śląska i Annabergu. Prezydent RP, Bronisław Komorowski opisał wydarzenia sprzed 100 lat jako dramat, dzielący nie tylko śląskie wsie i miasteczka, domy rodzinne, ale także indywidualne rodziny. To nigdy nie może się powtórzyć. Dlatego szczególnie ważne jest, aby prowadzić stały, ufny dialog otwarty z innymi (…)”. Z ust ambasadora nie zabrakło jednak również słów uznania z okazji 30-lecia istnienia organizacji mniejszości niemieckiej: “Bardzo się cieszę, że mogę doświadczyć bardzo aktywnej i zaangażowanej mniejszości niemieckiej podczas mojej pierwszej podróży do województwa opolskiego. A młodzi ludzie odgrywają w tym szczególną, decydującą rolę.”

Słowa nieobecnego na Górze Św. Anny ministra Błażeja Pobożego przekazał reprezentujący go na pielgrzymce wojewoda Opolski, Sławomir Kłosowski: “Chcę dziś z serca podziękować wszystkim organizatorom (…) za to, że zawsze można liczyć na Państwa zaangażowanie na rzecz chrześcijańskich wartości i zasad oraz zachowania tożsamości mniejszości narodowych i etnicznych, które łączą, a nie dzielą”. Wspomniał również słowa papieża z 1983 roku, który “mówił o wspólnocie, o ojczyźnie, o wspólnej Polsce i wspólnym kraju. Niech więc obecne uroczystości będą więc wyrazem hołdu, który niepodległa Polska składa uczestnikom trzech zrywów niepodległościowych i wszystkim mieszkańcom Śląska. Chciałbym – kontynuował – byśmy czynili ten polski dom jeszcze bardziej osadzony na wartościach, które nas jednoczą i wzajemnie do siebie przybliżają. Świadomi, że ojczyznę, która jest daleko, można kochać jeszcze bardziej poprzez miłość do tej, która jest blisko. Życząc owocnego, duchowego pielgrzymowania w braterskiej jedności przekazuję każdemu z Państwa wyrazy należnego szacunku. Wierzę, że z Bożą pomocą i dzięki wspólnemu zaangażowaniu sprostamy wyzwaniu, jakim jest wzajemne zrozumienie wspólnej historii”.

Po zakończonych obchodach delegacje udały się na annogórski cmentarz, by zgodnie z intencją Bernarda Gaidy, by upamiętniono obie strony konfliktu. Gdyż “Jako przedstawiciele mniejszości niemieckiej, w sto lat po walkach III polskiego powstania na Górnym Śląski, chcielibyśmy pokazać, że pomimo różnic w świadomości historycznej dojrzeliśmy do tego, aby oddać hołd wszystkim poległym i modlić się za wszystkich. Tego samego oczekujemy od naszych sąsiadów i przedstawicieli państwa”. I choć przy obu mogiłach znalazły się wieńce od przedstawicieli mniejszości niemieckiej, to jednak wieniec ozdobiony biało-czerwoną wstęgą został złożony jedynie na mogile polskich poległych.

Na zakończenie w domu Pielgrzyma na Górze Św. Anny odbyła się premiera filmu „Deutsch im Herzen / Niemieckie serca”, przy osobistym udziale świadków czasu, którzy wystąpili w filmie. W trakcie wydarzenia uczestnicy wysłuchali słów pana Egona Primasa, przewodniczącego federalnego Związku Wypędzonych i Uchodźców CDU/CSU. Również Armin Laschet, przewodniczący partii CDU, skierował do obecnych kilka słów. Dziękujemy bardzo!

Film “Niemieckie serca” można zobaczyć TUTAJ.

Pełna treść przemówienia Bernarda Gaidy:
Rede von Bernard Gaida auf dem St. Annaberg 2021 / Przemowa Bernarda Gaidy na Górze Św. Anny 2021

Pełna treść kazania biskupa Andrzeja Czai (tekst w j. niemieckim):
Predigt des Bischofs Andrzej Czaja auf dem St. Annaberg 6.6.2021 (DE)

Pełna treść przemówienia Wiceministra Spraw Wewnętrznych, pana Andrzeja Pobożego:
Przemowienie Wiceministra Spraw Wewnetrznych Blazeja Pobozego

Pełna treść przemówienia Egona Primasa (tekst w j. niemieckim):
Gruwort Herr Egon Primas St. Annaberg 2021