Szanowni Państwo, drodzy członkowie mniejszości niemieckiej z całej Polski,

Dzisiejsze posiedzenie kończy drugi rok obecnej kadencji. Był to rok niezwykle bogaty w wydarzenia z perspektywy niemieckiej mniejszości w Polsce.

Z jednej strony rok ten pozostawał w cieniu dyskryminacji około 55 tysięcy dzieci mniejszości niemieckiej. Dzieci miały dostęp do jednej zamiast trzech godzin lekcji języka niemieckiego i tylko dzięki decyzjom burmistrzów i wójtów, przede wszystkim w województwie opolskim, ale także częściowo w województwie śląskim, były gminy, w których dzieci uzyskały możliwość udziału na dodatkowych lekcjach języka niemieckiego. Z drugiej strony, był to rok wyborczy, w którym 15 października wybrano nowy polski parlament. Również Mniejszość niemiecka wiąże z tymi wyborami duże nadzieje, ponieważ z nowym rządem istnieje możliwość nawiązania otwartego i konstruktywnego dialogu na temat mniejszości. Są już tego pierwsze oznaki, ponieważ na początku lutego 2024 roku zostało odwołane dyskryminujące rozporządzenie przez nową minister edukacji. Oznacza to, że wszystkie dzieci ponownie będą brały udział w trzech godzinach lekcji języka niemieckiego od 1 września 2024 roku. Jestem przekonany, że decyzja polskiego rządu w tej sprawie nie zapadłaby tak szybko, gdyby nie nasze protesty, nasze pisma, nasze konferencje prasowe i wiele innych działań w tej sprawie. Chciałbym za to wszystkim podziękować, bo to charakteryzuje nas jako wspólnotę, szczególnie w trudnych czasach.

Jednocześnie musieliśmy zdać sobie sprawę, że wraz z wyborami 15 października nie został wybrany ostatni poseł mniejszości niemieckiej w polskim Sejmie. Wysoka frekwencja wyborcza, silna polaryzacja społeczeństwa, a także przekonanie, że mandat posła Mniejszości Niemieckiej w Sejmie RP jest pewny, przyczyniły się do tego, że lista komitetu wyborczego Mniejszości Niemieckiej na Opolszczyźnie tym razem nie odniosła sukcesu. Oznacza to także nową sytuację dla nas, dla Niemców w Polsce, ale także dla innych mniejszości mieszkających w Polsce, w której musimy obrać nowe ścieżki polityczne i znaleźć nowe kontakty w polskim Sejmie.

Rok 2023 to także rok, w którym przedstawiono nam dane ze spisu powszechnego z 2021 roku. Nasza mniejszość narodowa zmniejszyła się o ok. 3 tys. osób w porównaniu z rokiem 2011 (2011 – ok. 147 tys., 2021 – ok. 144 tys.). Można powiedzieć, że to niewiele, zwłaszcza gdy spojrzy się na antyniemiecką politykę polskiego rządu w ostatnich latach, ale jeśli przyjrzeć się danym szczegółowo w odniesieniu do terenów i gmin, w których mieszka mniejszość niemiecka, to różnice są już większe. Każdy z nas musi sam przeanalizować, z czego to wynika, ponieważ moja pierwsza myśl była związana z działalnością naszych organizacji. W niektórych miejscach można znaleźć związek między działalnością struktur mniejszości niemieckiej a wynikami spisu powszechnego.

Dlatego też widoczność działań naszych organizacji pozostaje ważnym tematem dla naszej przyszłości. Musimy wciąż myśleć – co możemy zrobić, aby niemiecka kultura i język były atrakcyjne dla kolejnych pokoleń? Jak możemy przyciągnąć młodych ludzi do naszych działań? Jestem bardzo wdzięczny Związkowi Młodzieży Mniejszości Niemieckiej, Domowi Współpracy Polsko-Niemieckiej oraz organizacjom edukacyjnym Pro Liberis Silesiae z Raszowej i Kreatywnej Edukacji w Gosławicach za wszystkie działania i projekty w tym obszarze. Wiem jednak, że to nigdy nie wystarczy i że w tym obszarze musi wydarzyć się znacznie więcej, ponieważ jesteśmy coraz bardziej zależni od aktywności młodych ludzi. W czasach, gdy to co “regionalne”, “lokalne”, “mniejszościowe” odgrywa coraz mniejszą rolę w coraz bardziej “globalizującym się” świecie, aktywność młodego pokolenia w szczególności, ale także widoczność naszych projektów, jest niezwykle ważna. Ostatnie wyniki wyborów samorządowych w województwie opolskim pokazały, że wciąż mamy potencjał w tym obszarze. Dzięki odważnemu projektowi nowego politycznego ugrupowania, jakim było powołanie Komitetu Wyborczego Śląskich Samorządowców, nie tylko to co “regionalne”, ale przede wszystkim “mniejszościowe” osiągnęło bardzo dobry wynik i tym samym jest obecne na wszystkich szczeblach samorządu terytorialnego na Opolszczyźnie, co przed wyborami nikomu z analityków nie wydawało się możliwe. Niestety, w innych regionach, w których mieszka mniejszość niemiecka, nie mamy tak dobrej i tak silnej pozycji politycznej, dlatego tym ważniejsze jest nawiązanie kontaktu z nowo wybranymi osobami i przedstawienie im naszych najważniejszych celów.

Na początku tego roku my, jako zarząd ZNSSK, opublikowaliśmy stanowisko, ponieważ uważamy, że ważne jest, aby określić zarówno niemieckiemu, jak i polskiemu rządowi, jakie są nasze najważniejsze wyzwania na nadchodzące lata. W 4-stronicowym dokumencie podkreśliliśmy 12 punktów:

1. Polityczne traktowanie problemów Mniejszości Niemieckiej
2. Wsparcie i reorganizacja języka niemieckiego jako języka mniejszości w polskim systemie oświaty
3. Projekty i programy wspierające (dokształcające) dla nauczycieli języka niemieckiego i nauczycieli przedmiotu
4. Finansowanie instytucjonalne i dłuższe okresy realizacji projektów
5. Wzmocnienie młodzieży i organizacji młodzieżowych Mniejszości Niemieckiej
6. Ustanowienie stałej obecności politycznej Mniejszości Niemieckiej w polskim parlamencie
7. Rozszerzenie muzealnej prezentacji Mniejszości Niemieckiej
8. Zachowanie i wzmocnienie Górnośląskiego Centrum Kultury i Spotkań im. Eichendorffa w Łubowicach
9. Wspieranie i dalszy rozwój działalności medialnej Mniejszości Niemieckiej
10. Ułatwianie dostępu do niemieckich bibliotek medialnych w formie online oraz promowanie niemieckich i niemieckojęzycznych pokazów filmowych w Polsce
11. Zabezpieczenie działalności kulturalnej Mniejszości Niemieckiej poprzez utworzenie dwóch niemieckich ośrodków kultury
12. Wzmocnienie stosunków polsko-niemieckich poprzez utworzenie polsko-niemieckiego funduszu obywatelskiego

Nie otrzymaliśmy jeszcze odpowiedzi na ten dokument, ale możemy być pewni, że kiedy rozpoczną się polsko-niemieckie rozmowy na temat mniejszości niemieckiej, będziemy mieli jasność co do naszych głównych celów.

Dlatego życzę nam wszystkim dobrego i udanego roku. Chciałbym podziękować wszystkim naszym sponsorom i instytucjom wspierającym, ponieważ bez nich nasze działania nie byłyby możliwe. Chciałbym również podziękować wszystkim pracownikom biura ZNSSK pod kierownictwem dyrektor Joanny Hassy, ponieważ nie zawsze łatwo jest znaleźć właściwą “równowagę” między tym, co jest wymagane administracyjnie, a tym, co stanowi często naszą wolontariacką pracę, tj. chęcią działania tak niebiurokratycznego, jak to tylko możliwe. Życzę nam wszystkim udanego spotkania.